Tính từ cường độ và những hậu quả của siêu động đất kèm sóng thần hôm 11/3 cho thấy đây là sự kiện đen tối trong lịch sử nước Nhật, đẩy nước này vào cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ Thế chiến II.

Những chiếc tàu cá bị sóng thần đánh bật lên bờ tại Kesennuma, quận Miyagi. Ảnh: AP

Siêu động đất chưa từng có



Trận động đất lịch sử xảy ra lúc 14h46’ giờ địa phương ngày 11/3 kéo dài khoảng 2 phút, với tâm chấn nằm sâu 10 km dưới Thái Bình Dương và cách Tokyo 382 km về phía đông bắc. Với cường độ mạnh 9,0 độ Richter, đây là trận động đất dữ dội nhất từng được ghi lại trong lịch sử Nhật Bản (trận động đất lịch sử tại Tokyo năm 1923 mạnh 7,9 độ Richter).

Tuy nhiên, hậu quả khủng khiếp nhất không phải do động đất trực tiếp gây ra, mà do cơn sóng thần cao tới 10 mét quất thẳng vào vùng bờ biển phía đông bắc Nhật Bản, với hàng chục thành phố duyên hải hứng chịu trực tiếp. Hai thiên tai liên tiếp gây ra “thảm hoạ quốc gia chưa từng có” tại Nhật, theo lời mô tả của Thủ tướng Naoto Kan.

Nhật Bản nằm trên khu vực bất ổn của vỏ trái đất và luôn chuẩn bị cho những trận động đất mạnh, nhưng những gì xảy ra đã vượt quá sự tính toán cũng như sự chuẩn bị của con người. Thảm hoạ kép này chắc chắn sẽ đi vào tiềm thức dân tộc Nhật như một trong những thiên tai ám ảnh nhất trong vòng hơn 100 năm qua, bên cạnh trận động đất tại Tokyo năm 1923 và Kobe năm 1995.
Thiệt hại quá lớn



Số người chết trong thảm hoạ không ngừng tăng từ con số vài chục, vài trăm và hiện đã được tính bằng đơn vị nghìn. Ngoài hơn 3.000 người được xác định chắc chắn đã thiệt mạng còn có hàng chục nghìn người khác được coi là mất tích, do đó con số tổn thất cuối cùng về người sẽ còn tăng cao.

Truyền thông Nhật ước tính tổng số người thiệt mạng do thảm hoạ kép gây ra có thể sẽ vượt quá 10.000 người chỉ tính riêng tại quận Miyagi, khu vực bị tàn phá nặng nề nhất. Thành phố lớn nhất bị sóng thần tấn công là Sendai có dân số 1 triệu người, nơi một sân bay đã bị san phẳng.

Các quận duyên hải đông bắc Nhật chịu ảnh hưởng nặng nhất gồm Iwate, Miyagi, Fukushima, Ibaraki và Chiba. Ngoài thành phố lớn Sendai thì các đô thị nhỏ hơn là Rikuzentakada, Kesennuma, Ofunato, Ishinomaki và Minamisanriku thuộc quận Miyagi và Iwate cũng tan hoang vì thảm hoạ kép.

Động đất với cường độ mạnh làm sập nhiều nhà cửa, nhưng vẫn không thấm vào đâu so với những gì cơn sóng thần sau đó gây ra. Trận đại hồng với cơn sóng cao tới 10 mét này đã tàn phá sân bay,
bến cảng, nhà cửa, đường xá, cầu cống và cuốn phăng hàng nghìn chiếc ôtô và cả những chiếc máy bay như món đồ chơi.
Ước tính các công ty bảo hiểm trên khắp thế giới có thể thiệt hại tới 50 tỷ USD sau thảm hoạ tại Nhật Bản. Nền kinh tế nước này chao đảo, trong đó thị trường chứng khoán Tokyo sụt giảm 5%. Các nhà máy điện hạt nhân ngừng hoạt động dẫn đến nhiều vùng bị cắt điện kéo dài trong khi các vùng khác thiếu hụt nghiêm trọng, khiến sản xuất bị đình trệ tại nền kinh tế lớn thứ ba thế giới.

Kênh NHK cho biết khoảng 310.000 người được đưa đến nơi sơ tán và nhiều người trong số họ không được sử dụng điện. Lực lượng phòng vệ Nhật Bản đang huy động tới 40% quân số gồm khoảng 100.000 binh sĩ cùng 250.000 cảnh sát và nhân viên cứu hộ tới vùng đông bắc để khắc phục hậu quả.

Trong khi đó, nhiều máy bay và tàu thuyền từ khắp thế giới đang đổ về Nhật Bản sau lời kêu gọi giúp đỡ của nước này, mang theo các đội cứu hộ tình nguyện và nhu yếu phẩm hỗ trợ cho người dân chịu ảnh hưởng. Đặc biệt Mỹ đã điều động nhiều loại tàu hải quân tới Nhật trợ giúp đồng minh, gồm tàu sân bay USS Ronald Reagan.

Tâm chấn ngày 11/3 và các nơi bị tàn phá. Ảnh: USGS

Bóng ma hạt nhân



Nỗi ám ảnh tai nạn tại các nhà máy điện hạt nhân trong vùng thường xuyên có động đất đã trở thành hiện thực tại Nhật Bản. Nhà máy điện hạt nhân Fukushima I ở phía bắc Tokyo phát nổ một ngày sau động đất, khiến các bức tường xung quanh lò phản ứng số 1 sập xuống và phóng xạ bắt đầu phát tán ra ngoài. Sự kiện này đẩy Nhật đối mặt với thảm hoạ thứ ba sau động đất và sóng thần.

Tokyo trấn an rằng lõi hạt nhân của lò phản ứng không bị tan chảy sau vụ nổ, nhưng nhiều chuyên gia vẫn lo ngại về một viễn cảnh cực xấu là tái hiện thảm hoạ Chernobyl với các vụ nổ phá huỷ lò
phản ứng tạo thành đám mây phóng xạ trên bầu khí quyển. Nhà máy Fukushima I và II cách nhau 11,5 km có tổng cộng 12 lò phản ứng hạt nhân là cụm nhà máy điện nguyên tử lớn bậc nhất trên thế giới.

Động đất khiến hệ thống làm mát tại một số lò phản ứng của nhà máy Fukushima I ngừng hoạt động là nguyên nhân dẫn đến các lo ngại về thảm hoạ hạt nhân hiện nay. Cơ quan hạt nhân Nhật xếp sự cố tại nhà máy này ở cấp độ 4 (cấp độ rò rỉ phóng xạ ở mức độ nhỏ với ít nhất một người chết), nhưng hiện chưa có ai được xác định thiệt mạng vì tai nạn tại đây.

Nồng độ chất phóng xạ xung quanh nhà máy tăng giảm thất thường sau khi xảy ra nổ và hơn 200.000 người sống trong bán kính 20 km quanh nhà máy Fukushima 1 và 10 km quanh Fukushima 2 đã được sơ tán. Trong khi đó, ngày 13/3 Nhật tiếp tục ban bố tình trạng khẩn cấp tại nhà máy điện nguyên tử thứ hai là Onagawa vì mức phóng xạ cao bất thường được ghi nhận tại đây.

Các chuyên gia đang hối hả bơm nước biển vào làm mát hai lò phản ứng số 1 và số 3 của nhà máy Fukushima 1 để ngăn chặn nguy cơ tan chảy hạt nhân. Chính quyền Nhật thừa nhận mức độ phóng xạ xung quanh nhà máy xảy ra sự cố này đã vượt quá mức an toàn cho phép và có ít nhất 22 người đang được điều trị vì phơi nhiễm phóng xạ.

Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ ba của thế giới, đang tập trung mọi nguồn lực để khắc phục hậu quả của động đất sóng thần chưa từng có trong lịch sử, trong khi con số thiệt hại của đợt thiên tai này
hiện chưa thể thống kê đầy đủ.

Đình Nguyễn
Theo :Vnexpress